“อ่านเยอะๆก็เก่งคำศัพท์เอง”
“Vocab ไม่ท่องไม่ได้”
หลายๆคนคงจะเคยได้ยินคำแนะนำในการเรียนคำศัพท์แบบนี้ แล้วอาจจะสับสนว่าวิธีไหนดีกว่ากัน
วันนี้ครูจะขออธิบายให้หายสงสัย เพื่อจะได้ไปปรับวิธีการเรียนคำศัพท์ให้ดียิ่งขึ้น
การเรียนคำศัพท์มีสองแบบ คือ
- Incidental learning คือ การเรียนคำจากการใช้จริง คือ ได้คำศัพท์จากการที่ใช้ฟัง พูด อ่าน เขียน ในชีวิตจริง
- Intentional learning หรือ explicit learning คือ การเรียนคำศัพท์แบบตั้งใจ ว่าง่ายๆก็คือ เรียนโดยโฟกัสที่คำศัพท์โดยตรง
เนื่องจากคำศัพท์แต่ละคำมีลักษณะสำคัญหลายอย่าง (เช่น meaning, form, collocation, grammatical structure เป็นต้น) งานวิจัยด้านการศึกษาพบว่า ลักษณะบางอย่างของคำที่ต้องเรียนแบบ intentional ถึงจะได้จริง เพราะเวลาที่เรียนจากการใช้งาน ผู้เรียนมักจะไม่สังเกตเห็นลักษณะเหล่านี้
เวลาเรียนแบบ incidental learning เราโฟกัสที่ความหมายเวลาใช้งาน เช่น เราอ่านข่าว โฟกัสของเราอยู่ที่การเข้าใจเนื้อหาว่าข่าววันนี้คืออะไร เราไม่ได้โฟกัสที่คำศัพท์ แต่เราก็ได้คำศัพท์ไปด้วย คือ ซึมซับเข้าไปในสมองโดยที่เราไม่ต้องพยายาม เรียนแบบนี้สนุกเพราะว่าเราใช้ภาษาไป แล้วก็ได้คำศัพท์อีกด้วย ยิงปืนนัดเดียวได้นกสองตัว
แต่การเรียนแบบ incidental learning อย่างเดียว ก็มีข้อจำกัด เพราะว่าสมองคนเรานั้นมี selective attention คือ อะไรที่เราคิดว่าไม่เกี่ยวข้อง สมองเราก็จะข้ามผ่านไปเลย (เรียกว่า อยู่นอกสายตา เรานั่นเอง)
ครูเคยผิดพลาดเรื่องนี้มาก่อน ตอนที่เรียนหมอที่จุฬา รู้สึกว่าภาษาอังกฤษตัวเองดีพอสมควร คือ เราอ่านรู้เรื่อง คุยได้แล้ว ก็เลยไม่ได้สนใจเพิ่มคำศัพท์ตัวเองเท่าไหร่ คิดว่าอ่านเยอะๆก็คงได้เอง
เวลาอ่านก็ใช้วิธีเดาเอาจาก context แล้วก็ขี้เกียจ ไม่ไปเปิดดูให้ชัดว่าแต่ละคำมีความหมายอย่างไร ใช้ยังไง เลยทำให้เวลาผ่านไปหลายไป โดยที่คำศัพท์ไม่ได้พัฒนาขึ้น
มาเห็นผลของความขี้เกียจตอนเรียนปริญญาโทที่ฮาร์วาร์ด เพราะว่าต้องเขียนเยอะ ถึงแม้จะพอรู้คร่าวๆว่าคำนี้หมายถึงอะไร แต่ไม่รู้ความหมายชัดเจน เลยใช้ไม่เป็น เลยตัดสินใจกลับมาพัฒนาคำศัพท์อีก คำไหนเจอเยอะก็พยายามดูใน dictionary ด้วยว่าความหมายจริงๆคืออะไร ใช้ยังไง
ในทางกลับกัน บางคนก็จะเรียนคำศัพท์แบบ intentional อย่างเดียว ซึ่งคนไทยก็ทำเยอะ (ครูเองก็เรียนแบบนี้ตอนมัธยม) โดยมักจะท่องคำศัพท์แล้วก็ความหมายภาษาไทย
การเรียนแบบนี้ทำให้เราพลาดหลายๆอย่าง เช่น collocation (คำที่มักใช้คู่กับคำนั้น) อันนี้ครูเห็นเยอะจากนักเรียนที่ใช้คำศัพท์ที่ความหมายตรงกับสิ่งที่จะสื่อ แต่ผิด collocation ทำให้อ่านแล้วงง
เพราะฉะนั้นวิธีเรียนคำศัพท์ที่ดีที่สุด คือ รวม incidental กับ intentional learning ค่ะ
ลองมาดูการพัฒนา vocabulary ของเรา คิดว่าต้องเพิ่ม incidental หรือ intentional learning คะ?
References
Beck, Isabel L., Margaret G. McKeown, and Linda Kucan. (2002). Bringing Words to Life: Robust Vocabulary Instruction. New York: Guilford.
Celce-Murcia, M., Brinton, D. M. & Snow, M. A. (2014). Teaching English as a Second or Foreign Language (4th ed). Boston, MA: National Geographic Learning.
Dale, Edgar, and Joseph O’Rourke. (1986) Vocabulary Building. Columbus, OH: Zaner-Bloser.
Flanigan, Kevin. (2015). Building a better vocabulary. Chantilly, Virginia: The Great Courses.
Lee, C. (2018). The vocabulary builder workbook: Simple lessons and activities to teach yourself over 1,400 must-know words. Emeryville CA: Zephyros Press.
Willingham, Daniel T. (2009). Why don’t students like school?: A cognitive scientist answers questions about how the mind works and what it means for the classroom. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Oxford advanced learner’s dictionary 8th edition.